W ostatnich latach coraz częściej obserwujemy silne porażenie trawników wielożernymi szkodnikami glebowymi, do których należą pędraki i rolnice. W przypadku pędraka szkody wyrządzają głównie larwy Chrabąszcza majowego, Guniaka czerwczyka i Warzywnicy niszczylistki.
Szkodniki, które występują w glebie
Pędrak może żyć w ziemi do 5 lat, dorastając w tym czasie do 5-7 cm. Po przepoczwarzeniu, w okresie od maja do lipca wylatują owady dorosłe, które później składają jaja. Z jaj wylęgają się larwy, które żerując w glebie podgryzają korzenie wielu gatunków roślin. Wielkość larw i długość okresu przebywania w podłożu zależą głównie od gatunku szkodnika i etapu jego rozwoju.
Rolnice to gąsienice (larwy) kilku gatunków motyli, najczęściej ciem. W trawnikach najczęściej spotykamy rolnice zbożówkę. Żerują zarówno w glebie podgryzając korzenie jak i na częściach nadziemnych wielu gatunków roślin. Szkodniki w dzień przebywają w ziemi na głębokości do 10cm, a na części nadziemne wychodzą
w nocy, i wówczas można je spotkać. W roku dają do dwóch pokoleń, zimują najczęściej w postaci larw. Dla trawników groźniejsze jest drugie pokolenie larw, które żerując w zasadzie przez całą zimę mogą doprowadzić do całkowitego zniszczenia trawnika, przy czym podobnie jak w przypadku pędraków objawy widoczne są w pierwsze upalne dni wiosną. Wówczas niewiele można już zrobić.
Ze względu na to, że postać dorosła zarówno pędraków jak i rolnic to owady latające, bardzo trudno jest się zabezpieczyć przed złożeniem jaj, zwłaszcza że owad dorosły szukając miejsca na ich złożenie wybiera miejsca gdzie są intensywnie rosnące i dobrze odżywione rośliny. Tak więc nasz trawnik jest dla niego idealnym miejscem na złożenie jaj, ponieważ właśnie tam jego potomstwo będzie miało dużo pokarmu i doskonałe warunki rozwoju, tym lepsze im bardziej dbamy o dobrą kondycję trawnika (świeższe rośliny, lepiej odżywione, często koszone i podlewane).
Z drugiej strony przebywające w glebie rolnice czy pędraki są dla nas niezauważalne, a gdy stwierdzamy ich wystąpienie trawnik jest już bardzo zniszczony i często nadaje się tylko do likwidacji i założenia od nowa. W ostatnich latach często stwierdzamy występowanie pędraka i rolnic w ilości 20-30 sztuk na 1m2, a kilkukrotnie było to ponad 70 szt. (rekord to ponad 200). Warto pamiętać o tym, że próg szkodliwości wynosi 2-3 szt./m2 dla pędraka i 4-6 szt. dla rolnic.
Zapobieganie i zwalczanie pędraków, opuchlaków, rolnic
Ponieważ są to szkodniki wielożerne, co oznacza że występują na wielu gatunkach roślin, a dodatkowo postać dorosła występuje jako owad latający, mogący swobodnie się przemieszczać na znaczne odległości, nie ma możliwości zwalczenia ich raz na zawsze i posiadania przysłowiowego „świętego spokoju”.
Nie należy również dążyć do unicestwienia całej populacji tych gatunków w naszym ogrodzie, gdyż jest to niemożliwe i narazi nas na wysokie koszty, a i tak nie osiągniemy zakładanego celu. Podejmowane działania powinny być ukierunkowane na ograniczenie liczebności występowania szkodników do takiej (patrz: progi szkodliwości), która gwarantuje, że nasz trawnik będzie dalej wyglądał ładnie i nie będzie zniszczony, a kilka robaków na całej działce może zostać. No cóż, to w końcu przyroda, a trawnik to żywe rośliny, w którym zawsze będą występowały różne organizmy, czy tego chcemy czy nie. W warunkach całkowicie sterylnych żyć się nie da.
Do naturalnych wrogów pędraków i rolnic należą różne gatunki ptaków (również np. kury), które jednak z racji występowania szkodników pod ziemią mają ograniczony do nich dostęp. Jednak gdy w polu czy ogrodzie wykonujemy uprawki i wyrzucimy pędraka na zewnątrz ptaki doskonale nam je powybierają.
Przy licznym występowaniu pędraków, gdy w zasadzie trawa zaczyna już zamierać, może się zdarzyć (najczęściej rano) zmasowany nalot ptaków z rodziny krukowatych, które dosłownie przewrócą nam trawnik do góry nogami w poszukiwaniu pędraków. Wówczas nie pozostaje nam nic innego jak założyć trawnik od nowa. Z innych organizmów pomagających nam w walce z rolnicami i pędrakami należy wymienić kreta, który jest zwierzęciem pożytecznym, jednak na trawniku z wiadomych względów mało pożądanym. Pewnym rozwiązaniem może być założenie trawnika na siatce, dzięki czemu kret nie będzie robił kopców, ale zawsze trochę ograniczy populacje szkodników.
Zapobieganie i zwalczanie szkodników w glebie
Metoda chemiczna
W tej chwili nie ma dopuszczonych do stosowania preparatów chemicznych pozwalających na skuteczną walkę ze szkodnikami glebowymi w trawnikach.
Biologiczne metody zwalczania szkodników
Pozostaje nam jeszcze metoda biologiczna zwalczania tych szkodników. W tym przypadku wykorzystywane są mikroorganizmy glebowe atakujące szkodniki, które normalnie występują w środowisku i atakują zarówno pędraki jak i rolnice, jednocześnie dla ludzi są zupełnie nieszkodliwe i obojętne. W chwili obecnej są już dostępne różne preparaty biologiczne, które pomagają nam w ekologicznej pielęgnacji ogrodu nie stanowiąc zagrożenia dla ludzi i środowiska (to również np. preparaty mikoryzowe).
Należy sobie zdawać jednak sprawę, że pomimo wielu zalet preparaty takie mają swoje mankamenty, do których należy zaliczyć:
– Wolne działanie – po zastosowaniu zaczynają one działać, ale powoli. Jeżeli mamy dużo szkodników i rośliny nam już zamierają to w takiej sytuacji niewiele nam pomogą (działanie środka chemicznego jest szybkie, natychmiastowe). Należy jednak zwrócić uwagę, że ma to też pozytywny aspekty- wprowadzamy te organizmy do gleby gdzie żyją i się normalnie rozwijają, dzięki temu zabezpieczają nasz ogród na dłużej, również przed nowym nalotem i ponownym porażeniem,
– Środki te nie działają tak samo na wszystkie stadia rozwojowe i często, pomimo że są skuteczne nie zauważamy ich działania, bo porażają tylko część populacji szkodnika,
– Ponieważ są to organizmy żywe, należy przestrzegać instrukcji ich przechowywania i stosowania, w szczególności okresów przydatności, terminu stosowania, warunków, w jakich je można zastosować (temperatury, wilgotność, pora roku). Nawet idealny preparat biologiczny, jeśli zabijemy lub zagłodzimy organizmy w nim występujące nie będzie działał.
Do zalet tych preparatów należą:
– Długi okres działania dokąd organizmy pożyteczne żyją, zabezpieczają w pewnym stopniu przed ponownym porażeniem,
– Brak skażenia środowiska i zagrożenia dla ludzi i innych zwierząt,
– Samoczynna produkcja preparatu (po wprowadzeniu do środowiska, dokąd występuje szkodnik, którego zwalczmy pożyteczne z naszego punktu widzenia organizmy żyją i się rozmnażają. Jeżeli zabraknie już szkodnika to one również zaczynają ginąć z głodu.
Pożyteczne nicienie – zasady stosowania preparatów
Należy pamiętać, że nicienie zawarte w preparatach przeciwko pędrakom są bardzo wrażliwe na wysuszenie oraz intensywne oświetlenie. Zabiegi więc najlepiej wykonywać wcześnie rano, kiedy jest jeszcze rosa lub wieczorem, kiedy operacja słoneczna jest słabsza. Idealnie byłoby wykonać zabieg w trakcie deszczu.
Przed nanoszeniem preparatu dobrze jest zrosić chronioną powierzchnie wodą. Następnie preparat zawierający nicienie rozrabiamy w wodzie, później np. za pomocą konewki lub opryskiwacza rozprowadzamy na chronionej powierzchni. Należy pamiętać, że nicienie osiadają na spodzie zbiornika z wodą, należy więc ciągle ciecz mieszać. Po rozlaniu nicieni na powierzchni trawnika cały teren intensywnie podlewamy za pomocą zraszaczy, aby wmyć nicienie do gleby. W późniejszym etapie utrzymujemy wysoką wilgotność gleby, która to umożliwia życie i rozwój nicieni (takie standardowe podlewanie trawnika czy roślin). Każde wysuszenie gleby powoduje spadek skuteczności działania nicieni.
Na naszym kanale na YouTube dostępny jest filmik, w którym dostępna jest szczegółowa instrukcja stosowania preparatów z nicieniami. Znajdziecie ją tutaj
Profilaktyczna ochrona przed szkodnikami glebowymi
W swojej praktyce od kilku lat stosujemy profilaktyczne szczepienie trawników preparatami biologicznymi raz na 1-2 lata. Do dziś udało nam się ochronić te trawniki, pomimo silnego porażenia ogrodów sąsiednich. Co prawda pędraki występują na chronionych obszarach, ale w niewielkiej liczebności i dużych szkód nie wyrządzają.
Należy pamiętać, że nicienie nie zwalczają wszystkich gatunków szkodników, oraz że zdecydowanie skuteczniej zwalczają stadia młodsze niż starsze (w pędrakach skuteczniej jest na L1, na starsze coraz słabiej). Z gatunków pędraków skutecznie zwalczane są larwy (pędraki) ogrodnicy niszczy listki, a o wiele słabiej Guniaka czerwczyka czy Chrabąszcza majowego.
Preparaty mikrobiologiczne – ich dostępna gama jest coraz większa, ze skutecznością różnie bywa. W naszej praktyce najczęściej stosujemy preparat zawierający zarodniki kilku pożytecznych grzybów (bauweria, Metharizium, przykłady to Soilcontrol czy Klozer) porażających szkodniki glebowe. Preparaty te stosujemy raz w okresie wrzesień-październik, a drugi raz wiosną kwiecień-maj, każdorazowo w dawce 50g/ar (100m2). Również należy preparat wpłukać do podłoża i później utrzymywać wyższą wilgotność gleby.
Poniżej zdjęcia rolnicy w trawniku
