Biologiczne zwalczanie ślimaków w ogrodzie – czy warto wykonać zabieg zwalczania ślimaków biopreparatem na bazie nicieni – Phasmarhabditis hermaphrodita?
Obecnie największe znaczenie ma opracowanie bezpiecznych dla środowiska sposobów ograniczania szkód wyrządzanych przez ślimaki nagie, które powodują poważne straty zwłaszcza w ogrodach przydomowych i w licznych uprawach roślin.
Ślimaki nagie są szkodnikami wielożernymi. Zjadają żywe rośliny, rozkładające się części roślin, drobne bezkręgowce i kał zwierząt oraz w niewielkim stopniu grzyby, mchy i porosty. Najchętniej jednak żywią się wszystkimi organami roślin żywych, takimi jak: kiełkujące nasiona, młode siewki, owoce, bulwy, kłącza i korzenie.
Alternatywna metoda zwalczania ślimaków – bezpieczna dla środowiska
Popularne i proste w stosowaniu chemiczne zwalczanie ślimaków za pomocą granulowanych moluskocydów, na przykład z substancją aktywną – metaldehyd, wpływa niekiedy niekorzystnie na faunę pożyteczną i na niektóre kręgowce. Alternatywą dla chemicznego zwalczania jest wykorzystanie metody biologicznej. Należy zatem chronić zwierzęta pożyteczne znajdujące się w pobliżu uprawianych roślin.
Jedynym wrogiem naturalnym ślimaków nagich, który znalazł zastosowanie w praktyce, jest pasożytniczy nicień Phasmarhabditis hermaphrodita (Schneider, 1859). W 1994 roku po raz pierwszy został skomercjalizowany, jako preparat biologiczny o nazwie Nemaslug. Jest on przeznaczony do zwalczania różnych gatunków ślimaków nagich i oskorupionych. Sprzedawany jest z powodzeniem w kilkunastu krajach Europy. W Polsce jest zalecany do ochrony wybranych roślin warzywnych i ozdobnych uprawianych w gruncie i pod osłonami.
Nemaslug, czyli nicienie na ślimaki – jak to działa?
Nicienie zawarte w biopreparacie są bezpieczne dla ludzi i zwierząt. Nemaslug można stosować w uprawach ekologicznych, w ogrodach, na łąkach i polach uprawnych, a nawet golfowych. Preparat Nemaslug dostępny jest z różną zawartością nicieni, mniejsze opakowanie zawiera 12 milionów infekcyjnych młodocianych form nicieni i jest do zastosowania na 40 m2, natomiast większe zawiera 30 milionów nicieni i jest do zastosowania na 100 m2.
Preparat łatwo rozpuszcza się w wodzie, tworząc zawiesinę. Stosuje się go w formie oprysku na rośliny lub poprzez podlanie gleby, gdy temperatura podłoża wynosi od 5ºC do 25ºC. Po wykonaniu zabiegu P. hermaphrodita przenikają do gleby, gdzie atakują ślimaki. Nicienie przenoszą do ciała ślimaków bakterie Moraxella osloensis (Bövre i Henriksen), które wydzielają enzymy powodując pogorszenie stanu ślimaków. Prowadzi to do ograniczana żerowania ślimaków na roślinach, a ciała ich w górnej części, w okolicy płaszcza puchną. Zainfekowane osobniki umierają w ciągu 21 dni.
W ciele martwego ślimaka powstaje następne pokolenie nicieni, które przenika do gleby w poszukiwaniu kolejnych żywicieli. Z badań własnych, jak i licznej literatury naukowej wiemy, że wrażliwość ślimaków na tego nicienia jest bardzo zróżnicowana w zależności od gatunku ślimaka i jego wieku (Jaskulska 2019; Rae i in. 2009). Niektóre gatunki ślimaków są wrażliwe na infekcję P. hermaphrodita tylko w młodocianych stadiach. Dotyczy to głównie ślimaków nagich z rodziny ślinikowatych, na przykład ślinika pospolitego – Arion vulgaris.
Nemaslug na ślimaki – jak stosować?
W Polsce Nemaslug jest środkiem jeszcze dobrze nieznanym i sporadycznie stosowanym o stosunkowo wysokiej cenie zakupu. Natomiast przy odpowiednim zastosowaniu możemy spodziewać się bardzo dobrych efektów, trwających nawet kilka miesięcy. Do osiągnięcia najlepszych rezultatów pamiętajmy aby preparat od razu po zakupie przechowywać w lodówce. Nie przechowywać rozrobionego preparatu tylko zużyć całe opakowanie przy jednej aplikacji. Nie stosować biopreparatu w silnym świetle słonecznym tylko w dzień pochmurny lub wieczorem, a najlepiej wykonać zabieg podczas opadów. Gleba przed zabiegiem powinna być wilgotna i jeszcze przez co najmniej 2 tygodnie po nim. Należy sprawdzić datę ważności biopreparatu i zawsze stosować go zgodnie z etykietą.
Populacja ślimaków występująca w pobliżu naszej uprawy z tygodnia na tydzień będzie się zmniejszać. Chore ślimaki nie będą dawać kolejnego pokolenia i co najważniejsze nie będą żerować na roślinach. Biopreparat może być bardzo przydatny w ograniczaniu szkód wyrządzanych w uprawach roślin przez ślimaki, przy zachowaniu odpowiednich warunków
i terminu aplikacji. Najlepszym rozwiązaniem będzie zastosowanie go wczesną wiosną lub jesienią, bezpośrednio po wylęgu ślimaków, w miejscach ich występowania.
Literatura
1. Rae R.G., Robertson J.F., Wilson M.J. 2009. Optimization of biological (Phasmarhabditis hermaphrodita) and chemical (iron phosphate and metaldehyde) slug control. Crop Protection, 28: 765–773.
2. Jaskulska M. 2019. Biologiczne uwarunkowania uszkodzeń roślin przez ślimaki Arion vulgaris Moquin Tandon, 1855 i Arion rufus (Linnaeus, 1758) oraz ich ograniczanie wybranymi moluskocydami. Rozprawa doktorska, IOR–PIB Poznań.
